Ano ang epekto ng bagyo sa tao
Maraming mga masamang epekto ang Bagyo. Tulad ng pagkasira ng tirahan at
ari- arian ng mga tao. Maari ring masira ang milyong- milyong ari-
arian ng bansa, at ng mga taniman na magiging sanhi ng food shortage.
Isa pang epekto ng bagyo ay ang pagkamatay ng mga maraming tao pati na
rin ng hayop. Hindi natin maiiwasan ang panganib ng bagyo. lalung- lalo
na sa mga taong nakatira sa malapit na bundok. Dahil ditto nangyayari
ang mga landslides na sanhi ng pagkamatay.
PANAHON na naman ng tag-ulan. At taun-taon ay dumadaan sa bansa ang
malalakas na bagyo na nagdudulot ng malaking pinsala sa mga komunidad sa
siyudad at probinsya. Kung kaya,minabuti kong maglabas ng ilang
impormasyon ukol sa kahalagahan ng pagiging handa sa anumang sakuna
dulot ng bagyo ( typhoon/storm ), baha ( floodings ), landslide at iba
pang kalamidad.
Mga Uri ng Hazards at Paghahanda Rito
.
*BAGYO
.
Ang
bagyo o typhoon/storm ay malakas na hanging kumikilos ng paikot na
madalas ay may kasamang malakas at matagal napag-ulan. Ito ay ay isang
higanteng buhawi. Sa mata ng bagyo ay walang hangin subalit malakas
naman ang hangin sa eyewall nito.
.
Public Storm Warning Signal(PSWS) . Ang PSWS ay mga babalang ipinalalabas ng PAGASA upang malaman kung gaano kalakas ang paparating na bagyo, saan ang lokasyon nito sa oras na inilabas ang PSWS, saan ang tinatayang dadaanan nito, at ano ang mga paghahandang dapat o maaari pang maisagawa ng mga komunidad na maaapektuhan ng pagdaan ng bagyo.
*. PSW Signal Number 1 C hanging may lakas mula 30-60 kph. Inaasahan ang bagyo sa loob ng 36 oras.
*. PSW Signal Number 2 C hanging may lakas mula 61-100kph. Inaasahan ang bagyo sa loob ng 24 oras.
*. PSW Signal Number 3 C hanging may lakas mula 100-185 kph. Maaasahan ang pagdating sa loob ng 18 oras.
.
*BAGYO
.
Ang
bagyo o typhoon/storm ay malakas na hanging kumikilos ng paikot na
madalas ay may kasamang malakas at matagal napag-ulan. Ito ay ay isang
higanteng buhawi. Sa mata ng bagyo ay walang hangin subalit malakas
naman ang hangin sa eyewall nito. .
Public Storm Warning Signal(PSWS) . Ang PSWS ay mga babalang ipinalalabas ng PAGASA upang malaman kung gaano kalakas ang paparating na bagyo, saan ang lokasyon nito sa oras na inilabas ang PSWS, saan ang tinatayang dadaanan nito, at ano ang mga paghahandang dapat o maaari pang maisagawa ng mga komunidad na maaapektuhan ng pagdaan ng bagyo.
*. PSW Signal Number 1 C hanging may lakas mula 30-60 kph. Inaasahan ang bagyo sa loob ng 36 oras.
*. PSW Signal Number 2 C hanging may lakas mula 61-100kph. Inaasahan ang bagyo sa loob ng 24 oras.
*. PSW Signal Number 3 C hanging may lakas mula 100-185 kph. Maaasahan ang pagdating sa loob ng 18 oras.
Mga dapat gawin BAGO dumating ang bagyo
*. Ihanda ang radyo, flashlight at ekstrang baterya;
*. Maghanda ng pang-emergency na pagkaing hindi agad nasisira(katulad ng de-lata at biskwit),lalagyan ng tubig, first-aid kit o gamit at gamot na pang-unang lunas, at mga plastik na supot;
*. Tiyaking mabuti na makakayanan ng bubong at mga bintana ng bahay ang malakas na ihip ng hangin (parasa mga kabahayan sa maralitang komunidad, tiyakin din na kakayanin ng haligi at dingding ang lakas ng hangin sapamamagitan ng pagtatali at/o pagpapako ng maayos sa mga ito); at
*. Putulin ang mga mahahabang sanga ng mga punongkahoy namalapit sa bahay.
Mga dapat gawin HABANG may bagyo
*. Ugaliing makinig sa radyo o manood ng TV para sa regular na anunsyo o babala tungkol sa kalagayan ng bagyong paparating o kaya naman ay makibalita sa mga kapitbahay;
*. Siguraduhing may mga gamit pang-emergency na nakalagay sa lalagyang hindi nababasa;
*. Punuin ang lalagyan ng tubig, ilagay sa plastik na supot ang mga ekstrang damit, mga delata, kandila, posporo, baterya, at iba pang mahahalagang gamit;
*. Mag-ingat sa mata ng bagyo. Ito ang biglang pagtigil ng hangin at ulan at kalmado ang paligid sa isang lugar. Hudyat ito na pagkaraan ng halos 2 oras ay babalik ang mas malakas na hangin at ulan;
*. Manatili sa loob ng bahay hanggang matapos ang bagyo; at
*. Kung kinakailangang lumikas, tiyaking nakapatay ang kuryente ng bahay, nakasara ang tangke ng gas, at nakasusiang pinto. Huwag kalimutan angmga gamit pang-emergency.
*. Maghanda ng pang-emergency na pagkaing hindi agad nasisira(katulad ng de-lata at biskwit),lalagyan ng tubig, first-aid kit o gamit at gamot na pang-unang lunas, at mga plastik na supot;
*. Tiyaking mabuti na makakayanan ng bubong at mga bintana ng bahay ang malakas na ihip ng hangin (parasa mga kabahayan sa maralitang komunidad, tiyakin din na kakayanin ng haligi at dingding ang lakas ng hangin sapamamagitan ng pagtatali at/o pagpapako ng maayos sa mga ito); at
*. Putulin ang mga mahahabang sanga ng mga punongkahoy namalapit sa bahay.
Mga dapat gawin HABANG may bagyo
*. Ugaliing makinig sa radyo o manood ng TV para sa regular na anunsyo o babala tungkol sa kalagayan ng bagyong paparating o kaya naman ay makibalita sa mga kapitbahay;
*. Siguraduhing may mga gamit pang-emergency na nakalagay sa lalagyang hindi nababasa;
*. Punuin ang lalagyan ng tubig, ilagay sa plastik na supot ang mga ekstrang damit, mga delata, kandila, posporo, baterya, at iba pang mahahalagang gamit;
*. Mag-ingat sa mata ng bagyo. Ito ang biglang pagtigil ng hangin at ulan at kalmado ang paligid sa isang lugar. Hudyat ito na pagkaraan ng halos 2 oras ay babalik ang mas malakas na hangin at ulan;
*. Manatili sa loob ng bahay hanggang matapos ang bagyo; at
*. Kung kinakailangang lumikas, tiyaking nakapatay ang kuryente ng bahay, nakasara ang tangke ng gas, at nakasusiang pinto. Huwag kalimutan angmga gamit pang-emergency.
FLASHFLOODS
Ang flashfloods ay rumaragasang agos ng tubig na may kasamang banlik, putik, bato, kahoy, at iba pa. Mabilis ang pagdating nito at mabilis din ang paghupa. Maaaring sanhi ito ng pagkakalbo ng bundok (kagaya ng dahilan kung bakit naging mapaminsala ang bagyong Sendong sa lalawigan ng Cagayan De Oro) at pagmimina (kagaya ng dahilan kung bakit naging mapaminsala ang bagyong Ondoy sa lalawigan
Ang flashfloods ay rumaragasang agos ng tubig na may kasamang banlik, putik, bato, kahoy, at iba pa. Mabilis ang pagdating nito at mabilis din ang paghupa. Maaaring sanhi ito ng pagkakalbo ng bundok (kagaya ng dahilan kung bakit naging mapaminsala ang bagyong Sendong sa lalawigan ng Cagayan De Oro) at pagmimina (kagaya ng dahilan kung bakit naging mapaminsala ang bagyong Ondoy sa lalawigan
ng Rizal).
Mga dapat gawin BAGO ang pagbaha
*Alamin ang warning system at signal sa inyong barangay o munisipyo.
*Obserbahan ang sitwasyon ng lugar at makinig sa ulat ng panahon mula sa PAGASA .
*Pakinggan ang opisyal na warning signal na ibibigay ng kagawad na sumasakop sa sona.
*Ihanda ang mga pangunahing kakailanganin sa paglikas tulad ng damit, kumot, pagkain, maiinom na tubig, gamot, posporo, kandila, flashlight, radyong de-baterya, banig, at iba pa. Maiging nakabalot ang mga ito sa plastik.
*Itago o ilagay sa plastik ang mga mahahalagang dokumento at papeles.
*Mag-imbak na ng malinis na inuming tubig.
*Siguraduhin na magkakasama ang lahat ng miyembro ng pamilya at ihanda ang bawat isa sa anumang mangyayari.
*. Alamin ang pinakamalapit na evacuation center at ang pinakamalapit na daan patungorito.
*. Maghintay sa warning signal naibibigay ng kagawad tungkol sapaghahanda sa paglikas at sa mismong paglikas.
*. Makipag-ugnayan sa nakatalagang kagawad kung nais nang lumikas patungo sa kamag-anak sa ibang barangayupang maitala.
*. Ang Barangay Disaster Coordinating Council (BDCC) ay dapat maghanda ng kanilang gamit tulad ng malalaking flashlight, radyong de-baterya,warning device (megaphone, pito, kalembang), mga matitibay na lubid, first aid kit, sasakyang may sapat na gasolina para sa mabilis na paglikas at pakikipag-ugnayan, mga gamit pang-komunikasyon tulad ng cellphone, mga kagamitan tulad ng martilyo, liyabe, wrench, pala, at iba pa.
*. Kung sa pagtantya ay magtutuluy-tuloy pa ang pagtaas ng tubig ay lumikas nabago pa masira ang mga daan at mga tulay.
*. Ilipat na ang mga alagang hayop sa mataas na lugar.
*. Bago lumikas, patayin muna ang kuryente at ikandadong mabuti ang bahay.
.
Mga dapat gawin HABANG may baha
.
*Iwasan ang mga lugar na may tubig-baha lalo na kung hindi nakasisiguro sa lalim nito. Huwag lumusong o tumawid sa mga tubig na hindi alam ang lalim, gaya ng ilog o sapa.
*Kung may dalang sasakyan at inabot ng baha, huwag piliting tawirin ang baha laluna kung malakas ang agos nito at hindi matantya ang lalim.
*Huwag payagang maglaro ang mga bata sa baha. Huwag languyan o tawirin ng bangka ang mga binahang ilog.
*Siguraduhing lutung-luto ang mga pagkain at iwasang marumihan ang mga tirang pagkain.
*Pakuluan ang tubig bago ito inumin.
.
Mga dapat gawin PAGHUPA ng baha
.
*Gumamit ng flashlight kapag muling papasukin ang binahang bahay.
*Maging alerto sa mga bagay namaaaring pagsimulan ng sunog.
*Tiyaking malinis at hindi narumihan ng tubig-baha ang mga pagkain at inumin. Lutuin muna ng mabuti o pakuluan ito bago kainin o inumin.
*Iulat sa mga kinauukulan ang mga nasirang pasilidad gaya ngposte at kawad ng kuryente, tubo ng tubig, at iba pa.
*Siguraduhing nasiyasat ng mabuti ng isang marunong sa kuryente ang switch ng kuryenteng nabasa at lahat nggamit na de-kuryente bago gamiting muli ang mga ito.
Mga dapat gawin BAGO ang pagbaha
*Obserbahan ang sitwasyon ng lugar at makinig sa ulat ng panahon mula sa PAGASA .
*Pakinggan ang opisyal na warning signal na ibibigay ng kagawad na sumasakop sa sona.
*Ihanda ang mga pangunahing kakailanganin sa paglikas tulad ng damit, kumot, pagkain, maiinom na tubig, gamot, posporo, kandila, flashlight, radyong de-baterya, banig, at iba pa. Maiging nakabalot ang mga ito sa plastik.
*Itago o ilagay sa plastik ang mga mahahalagang dokumento at papeles.
*Mag-imbak na ng malinis na inuming tubig.
*Siguraduhin na magkakasama ang lahat ng miyembro ng pamilya at ihanda ang bawat isa sa anumang mangyayari.
*. Alamin ang pinakamalapit na evacuation center at ang pinakamalapit na daan patungorito.
*. Maghintay sa warning signal naibibigay ng kagawad tungkol sapaghahanda sa paglikas at sa mismong paglikas.
*. Makipag-ugnayan sa nakatalagang kagawad kung nais nang lumikas patungo sa kamag-anak sa ibang barangayupang maitala.
*. Ang Barangay Disaster Coordinating Council (BDCC) ay dapat maghanda ng kanilang gamit tulad ng malalaking flashlight, radyong de-baterya,warning device (megaphone, pito, kalembang), mga matitibay na lubid, first aid kit, sasakyang may sapat na gasolina para sa mabilis na paglikas at pakikipag-ugnayan, mga gamit pang-komunikasyon tulad ng cellphone, mga kagamitan tulad ng martilyo, liyabe, wrench, pala, at iba pa.
*. Kung sa pagtantya ay magtutuluy-tuloy pa ang pagtaas ng tubig ay lumikas nabago pa masira ang mga daan at mga tulay.
*. Ilipat na ang mga alagang hayop sa mataas na lugar.
*. Bago lumikas, patayin muna ang kuryente at ikandadong mabuti ang bahay.
.
Mga dapat gawin HABANG may baha
*Iwasan ang mga lugar na may tubig-baha lalo na kung hindi nakasisiguro sa lalim nito. Huwag lumusong o tumawid sa mga tubig na hindi alam ang lalim, gaya ng ilog o sapa.
*Kung may dalang sasakyan at inabot ng baha, huwag piliting tawirin ang baha laluna kung malakas ang agos nito at hindi matantya ang lalim.
*Huwag payagang maglaro ang mga bata sa baha. Huwag languyan o tawirin ng bangka ang mga binahang ilog.
*Siguraduhing lutung-luto ang mga pagkain at iwasang marumihan ang mga tirang pagkain.
*Pakuluan ang tubig bago ito inumin.
.
Mga dapat gawin PAGHUPA ng baha
.
*Gumamit ng flashlight kapag muling papasukin ang binahang bahay.
*Maging alerto sa mga bagay namaaaring pagsimulan ng sunog.
*Tiyaking malinis at hindi narumihan ng tubig-baha ang mga pagkain at inumin. Lutuin muna ng mabuti o pakuluan ito bago kainin o inumin.
*Iulat sa mga kinauukulan ang mga nasirang pasilidad gaya ngposte at kawad ng kuryente, tubo ng tubig, at iba pa.
*Siguraduhing nasiyasat ng mabuti ng isang marunong sa kuryente ang switch ng kuryenteng nabasa at lahat nggamit na de-kuryente bago gamiting muli ang mga ito.
LANDSLIDENagaganap ang landslide sa pagbagsak ng lupa, putik, o mga malalaking bato dahil sa pagiging mabuway ng burol o bundok. Karaniwan itong idinudulot ng malakas o tuluy-tuloy na pag-ulan o ¡®di kaya naman ay paglindol. Nagiging dahilan din o nakapagpapalala ng landslide angpagmimina, paggawa ng kalsada, di-akmang paggamit ng lupa, at pagputol ng mga puno sa kagubatan.
.
Mga Dapat Tandaan
.
*. Ang landslide ay walang babala.Sa mga pagguhong sanhi ng paglindol, ang lindol mismo o mga aftershock nito ang magsisilbing babala. Malaki rin ang epekto ng matinding pag-ulan - dahil sa pagkababadng lupa sa ulan, napapadali nitoang pagguho ng lupa. Dahil walang babala, wala ring sapat na oras o panahon upang makalikas.
*Iwasan ang mga natukoy na mapanganib na lugar hangga¡¯t maaari. Iwasang magtayo ng anumang istruktura sa mga lugar na ito.
*Magbuo ng sistema ng babala sa komunidad para sa lindol at mga dulot nitong hazard katulad ng landslide.
*Magbuo ng Evacuation Plan para sa mga lugar na may banta ng panganib. Tiyaking makapagtukoy ng mga ligtas na relocation site.
*Magtayo ng mga warning stations at palagian itong bantayan upang makapagbigayng babala kung kinakailangan.
*Piliing mabuti ang paglalagyan ng mga rain gauge upang ito ay makakuha ng sapat na daming ulan. Regular itong i-monitorupang maging wasto ang basehan ng warning signal. Ito ay kailangang mabantayang mabuti upang hindi masira at magsilbi para sa wastong gamitng taong bayan. Magsagawa ngpagsasanay sa mga taumbayanhinggil sa pagbasa ng rain gauge.
*Maiging laging may nakahandang mga relief goods ang lokal na pamahalaan sapagkat mataas ang posibilidad na makulong o ma-isolate ang ilang mga barangay dahil sa pagguho ng mga bundok.
*Gawing batas ang pagbawal sa pagtotroso at magkaroon ng programa o polisiya sa pagtatanim ng mga punong-kahoy.
